Denizli Otizm Derneği (DOD), Avrupa’da otizm ve engellikle ilgili örneklerle ilgili rapor oluşturup Türkiye kamuoyuyla paylaşmak amacıyla, Sivil Düşün Hareketlilik ve Ağ Oluşturma Desteği kapsamında, Almanya ve Hollanda’da bulunan çeşitli okulları ve habilitasyon merkezlerini ziyaret etti.
Mevcut sistemde otizmli bireyler; sistematik olarak ayrımcılığa uğramaktadır ve pek çok engel yüzünden hayatın her alanına eşit ve onurlu katılım sağlayamamaktadır. Denizli Otizm Derneği (DOD), otizmli çocuk sahibi aileler tarafından, 2 Nisan 2014’te, bu engellerin aşılmasına katkı sağlayacak aktif çalışmalar yapmak üzere kurulmuştur. DOD, savunculuk odaklı ve hak temelli çalışmalar yapan bir sivil toplum örgütüdür. DOD’un temel amacı otizmli bireylerin, doğumdan ölüme kadar geçen sürede, insan onuruna yakışır bir yaşam sürmelerini desteklemektir. Bu amaçla otizmli bireylerin ve ailelerinin toplumla tam olarak bütünleşmesinin sağlanması için çalışmalar yürütülmektedir.
DOD’un yaptığı çalışmalar, farkındalık, savunuculuk, ailelere eğitim ve rehberlik desteği vermek, otizmli bireylerin mevcut yasal hakları konusunda bilinçlenmesi ve bu hakların devlet tarafından garanti altına alınmasına yönelik düzenlemeler yapılması için faaliyetler yürütmek şeklinde özetlenebilir. İşbirliğine ve çok yönlü mücadeleye önem veren DOD, Otizm Eylem Planı’nın hayata geçirilmesi için çalışıyor. DOD, otizmli bireylerin haklarını elde etmesi için alandaki çatı örgütler olan Türkiye Otizm Meclisi (TOM) ve Otizm Dernekleri Federasyonu (ODFED) ile birlikte çalışmalar yürütmektedir.
Mevcut Durum ve Hedefler
Mevcut sistemde otizmli bireyler; sistematik olarak ayrımcılığa uğramaktadır ve pek çok engel yüzünden hayatın her alanına eşit ve onurlu katılım sağlayamamaktadır. Otizmli bireyler en temel haklara erişimde bile sıkıntılar yaşamaktadır. Eğitim ve sağlığın yanı sıra sosyal hayata katılım konusunda da otizmliler dezavantajlıdır. Ailelerin en büyük kaygısı “benden sonra ne olacak”tır. Günümüzde sadece otizmli bireylerin kalabileceği devlete ait tek merkez İstanbul Pendik’tedir. Burada 62 otizmli birey kalmaktadır. Geriye kalan yetişkin, özellikle de yoksul otizmli bireyler güvenli barınma ortamına sahip değildir. Avrupa’da iyi örneklerinin olduğu ve sayısı artan “habilitasyon” tarzı yerlerin, otizmli bireylerin toplumdan dışlanmak yerine toplumla bütünleşmesine olanak sağladığı ifade edilmektedir.
Sivil Düşün Hareketlilik ve Ağ Oluşturma Desteği kapsamında, engelli hakları aktivisti Adem Kuyumcu danışmanlığında, 3-9 Kasım 2019 tarihleri arasında, yapılan ziyarete DOD yönetim kurulu üyeleri Dudu Karaman Dinç (Başkan-İletişim Koordinatörü), Sümra Çelik (Genel Sekreter-Türkçe öğretmeni), Zeynep Yamacı (Gönüllü Yönetimi Koordinatörü-Çocuk Gelişimi Öğretmeni), Burcu Bilik (Eğitim Koordinatörü-Özel Eğitim Bölümü Doktora öğrencisi) katılmıştır.
Almanya Münih’te Artans Pflegedienst, Stiftung Pfeningparade, Albrechtschnitterschule in Peiting Herzogsägmühle Albrecht-Schnitter-Schule, Suttutgart’ta Baden-Württemberg Türk Toplumu (TGBW), Hollanda’da Aveleijn ve Spar market ziyaret edilmiştir.
Çalışmamızın amacı, Avrupa’daki otizm ve engellilik alanında hizmet veren (eğitim, bakım, istihdam, habilitasyon vb) iyi örneklerin ziyaret edilerek raporlanması ve bu raporun Türkiye kamuoyu ile paylaşılmasıdır.
Artans Pflegedienst
Münih’te bulunan Artans Pflegedienst, engelli bireylere evde bakım konusunda kendini kanıtlamış, iyi örnekler arasında yer alıyor. Bakım ve sağlık hizmetleri sunan Artans, evde geçici bakım, temizlik, hemşirelik, bakım için akraba eğitimi vb. konularda uzmanlaşmış, deneyimli bir kadroyla hizmet veriyor.
Almanya’da evde bakım hizmetleri sigorta kapsamında karşılanıyor. Bu hizmetten yararlanabilmek için hizmete ihtiyacı olan bireyin durumuyla ilgili bilirkişi raporu hazırlanıyor. Herkes kendi bulunduğu bölgeden hizmet alabiliyor. Bakım hizmeti veren şirketler verdikleri hizmetler için kestikleri faturayı devletten talep ediyorlar. Devlet hem ihtiyaç sahibini hem de şirketleri denetliyor. Alınan hizmet ödenen sigorta primine göre değişmekle birlikte, temel hizmetlere herkes ulaşabiliyor. Burada devlet aileyi ve sistemi güvence altına alıyor.
Sistemin denetimi ise devlet ve sigorta şirketleri tarafından yapılıyor. Çocuklar 18 yaşına kadar ailelerinin sorumluluğu altında kabul ediliyor. Engelli çocuklar için yapılan düzenlemelerde BM Engelli Hakları Sözleşmesi kuralları geçerli.
Bakım desteği için beş alan değerlendiriliyor. Hareket etme yeteneği, bilişsel beceriler ve iletişim becerileri, davranış şekilleri ve psikolojik sorunlar, kendi kendine bakabilme, tedavinin gereklerini yerine getirebilme ve günlük yaşamı düzenleme durumuna göre bireyler için 1 ile 5 arasında bir bakım derecesi belirleniyor. Yeni sistemde 0 da var. 0, bir iki saatlik temizlik ve alışveriş hizmetini kapsıyor. Bilirkişinin hazırladığı rapora göre uygun destek sağlanıyor. Örneğin birey özbakım becerilerini yerine getiremiyorsa giyinmesine, banyo yapmasına, ilaçlarını kullanamıyorsa ilaçlarının verilmesine vb. yardım ediliyor.
Yazı dizimiz yarın devam edecek…
