Almanya Hollanda Ziyareti Yazı Dizisi 4: Sivil Düşün desteğiyle gerçekleştirdiğimiz Avrupa ziyaretinin son durağı Hollanda’daki Aveleijn oldu. Zihinsel engel grubundaki bireyler için bakım, tedavi, eğitim, destekli ve bağımsız yaşam vb. hizmetler sunan Aveleijn, bizim için rüya gibiydi.
Aveleijn
Pek çok şubesi olan Aveleijn’in Denekamp’taki merkezini ziyaret ettik. Aveleijn, zihinsel engel grubundaki bireyler için bakım, tedavi, eğitim, destekli ve bağımsız yaşam vb. hizmetler veriyor. Kalite standartları sertifikalarına sahip merkezde 2+1, 52 daire var. 70 metrekare olan dairelerde, yatak odası, çalışma odası, açık mutfaklı bir salon, banyo ve tuvalet bulunuyor. Merkezi sistemle ve biyoyakıtla ısıtılıyor. Sakinlerinin %60’ı erkek. Bu tip yerler şehir dışındaymış ama ayrımcılık yarattığı için merkezlere taşınılmış.
Binalar iki katlı, görsel hafızası iyi olanların kolaylıkla bulabilmesi için bölümler dört renge ayrılmış. Her bölümde günde üç vardiya halinde çalışanlar mevcut. Güvenliği sağlamak için her yere kamera sistemi kurulmuş. İki anahtar var. Biri oturan kişide diğeri müdüriyette duruyor. 18 yaş üstü kişiler buraya gelebiliyor. Merkezde kalan en yaşlı kişi 72 yaşında bir otizmli. Çoklu engel grubundakiler de burada kalabiliyor.
Merkezde kalanların bireysel haklarına özen gösteriliyor. Örneğin gezdiğimiz ev için sahibinden izin alındı. Elimizde fotoğraf makinası olduğunu gören down sendromlu bir kadın kendisinin fotoğrafının çekilmesini istemediğini söyledi. Aileler istedikleri zaman çocuklarını ziyaret edebiliyor. Merkezdekiler kahvaltılarını ve öğle yemeği için sandiviçlerini kendileri hazırlıyor. Akşam yemeği ise sıcak yemek olarak merkezde yapılıyor. Merkezde kalan birey diyet yapıyorsa ona uygun ayrı bir menü hazırlanıyor. Sürdürülebilirliğe katkı sağlamak için burada kalanların dışında da fazla yemek hazırlanarak satış yapılıyor. Bazen 1.800 kişilik yemek çıkıyormuş. Elde edilen gelir merkeze kalıyor.
Aveleijn’de kalan her bireye ait bir dosya var. Buna göre bireysel eğitim ve destek planları hazırlanıyor. Cinsellikle ilgili danışmanlık desteği de veriliyor. Ayrıca aileler istedikleri zaman çocuklarını ziyaret edebiliyorlar.
İstihdam ve sosyal yaşama katılım
Yaşam alanının yakında bir kültür merkezi işletiliyorlar. Bunun amacı hem zihinsel engelli bireylerin istihdamına katkıda bulunmak hem de sosyalleşmesini sağlamak. Kültür merkezinin kütüphanesinde, tiyatrosunun temizliğinde ve restoranda zihinsel engelli bireyler çalışıyor.
Aynı zamanda bu binada pasta, kurabiye yapım atölyesi, oyuncak paketleme, kağıt katlama ve yırtma yapılan atölyeler de var. Burada otizmli bireyler yeteneklerine uygun ve yapabilecekleri işlerde çalışıyorlar. İş hedefleri de birlikte oluşturuluyor ve herkes üretim sürecine dahil ediliyor. Genel olarak Avejin’in temel yaklaşımı engelli bireylerin oyalanması için onlara bir şey yaptırmak değil, üreten bireyler olarak hem para kazanmalarını hem de sosyal yaşama katılımlarını sağlamak olduğu söylenebilir.
Aveljin merkeze yaklaşık 20 dakika uzaklıkta ve sadece zihinsel engel grubundaki bireylerin çalıştığı bir marketi de ziyaret ettik. Burada da zihinsel engel grubundaki 27 birey dönüşümlü olarak çalışıyor.
James’in odası ve yaşamı
Merkeze ait alanda bulunan kendisine ait evde tek başına yaşayan James, 26 yaşında, otizmli ve down sendromlu bir birey. Üç yaş zekasına sahip ve konuşamıyor.
Müzikle ilgileniyor. Odasında gitarı var. Bisiklet kullanmayı seviyor. Duvarlarda fotoğraflar var. Onları kendisi seçmiş. Fotoğrafların çoğu kanser nedeniyle kaybettiği ablasına ait.
Yatak odasında sevdiği CD’ler var. Her sabah onları önce yatağının üzerine koyuyor sonra da topluyormuş. Dairesi her gün temizleniyor ama odasını kendisi düzenliyor. Binada alttan ısıtma sistemi var. Emniyet için gaz kullanılmıyor. Yakıtla ilgili kontrol sistemi mevcut.
Günlük yaşam rutinini rahat takip edebilmesi için etkinlik çizelgesi hazırlanmış. Kendi dosyasına göre belirlenmiş plana uygun bir program izliyor. İpad’de bulunan ve James’in ihtiyaç ve isteklerine göre hazırlanmış etkinlik çizelgesi onun rahat anlayabilmesi için resimli olarak düzenlenmiş.
Merkezde genel olarak bağımsız yaşam teşvik ediliyor ve gerektiğinde ihtiyaca göre ek destekler sağlanıyor. James de örneğin sabah uyanamazsa kaldırılıyor. Çarşamba günleri cinsellik danışmanı geliyor.
Kahvaltısını kendisi hazırlayan James, akşam yemeğinde merkezde yapılan yemeği kendi odasında yiyor. Bütün bu hizmet ve destekler için aileler ek para ödemiyor. Ödemeler devlet tarafından gerçekleştiriliyor.
Kendisine ait dairede tek başına yaşayan, 26 yaşında ama üç yaş zekasına sahip, otizmli ve down sendromlu, James’in evini ziyaret etmek ufkumuzu tam anlamıyla açtı. Ülkemizdeki çocukların da bu hakkı elde etmesi için mücadeleye devam…
