Otizm dostu mekanlar yazı dizimiz, otizm dostu tasarımlarla devam ediyor. Zeynep Bilgi, sizin için derledi ve çevirdi.
DAHA İYİ MEKANLAR YARATMAK: OTİZM-DOSTU TASARIMLAR
Otizm-dostu mekanlar tasarlayabileceğimiz çok çeşitli yollar var. “Otizmli İnsanlar için Binalar Yapmak Neden Herkes İçin Daha İyidir” başlıklı makalede belirtildiği gibi, tasarım rutinimize aşağıdaki noktaları dahil etmek suretiyle, insan sağlığı ve refahını gözetmeyi başarabiliriz:
1. Akustik
Otizm spektrumundaki bireyler seslere karşı aşırı, bazen acı duyacak derecede duyarlı olabilirler. Daha iyi yalıtılmış alanlar sağlanması ve ses basıncı seviyelerinin ayarlanabilir olması yararlı olacaktır. Akustik ayarlamaya bir örnek ‘pembe ses’ eklemek olabilir. (Pembe ses ile, frekans arttıkça, hertz başına güç azalır).
2. Aydınlatma
Işık ve renk, insanın ruh halini, davranışını ve bilişsel davranışını etkiler. Bir düşün, açık gri bir odaya kıyasla bir saat boyunca koyu gri bir odada oturacak olsaydınız, bir fark hisseder miydiniz? Otizm dostu tasarımların çoğu, aydınlık renkli ve hafif doymamış toprak tonlarında küçük alanlara sahiptir.
3. Mekansal Yapılandırma
Düzenli ve tanımlanmış (defined) mekanlar, otistik zihnin işleyebilmesi için daha kolaydır. Ardışık dolaşım (sequential circulation), gerekli olmayan eşyalar için depolama, bölmeli odalar ve yeniden yapılandırılabilir alanların kullanılması, otizmli bireylerin daha iyi odaklanmalarına yardımcı olabilir.
4. Malzemeler
Mobilya, bir mekanın işlevini, mahremiyetini (privacy) ve boyutunu etkileme potansiyeline sahiptir. Otizmliler için modüler mobilyalar ve kolayca şekil verilebilir alanlar tercih edilir. Kolayca temizlenebilir yüzeyler de önemlidir, çünkü otizm spektrumundaki bazı bireyler temizlik konusunda zorlantılı (kompulsif) benzeri bir tutuma sahip olabilirler.
Otizmli için tasarım sadece otizmliye fayda sağlamakla kalmaz; tüm bireyler için zaman algısı olmayan, zevkli ve çok işlevli alanlar yaratabilir. Otistik gözle tasarıma yaklaşırsak, rahatlıktan ödün vererek standartlaştırmaya gitmeyiz. Akustik, aydınlatma, mekansal düzenleme ve malzemeler nitelikli tasarımda vazgeçilmezdir. Tüm insanların duyularına hitap eden daha iyi mekanlar yaratabilir ve yaşayan herkese hizmet edebiliriz.
Julie Truong
Kaynakça:
1. Chen, Ann Sussman Katie. “The Mental Disorders That Gave Us Modern Architecture.” Common Edge, commonedge.org/the-mental-disorders-that-gave-us-modern-architecture/.
2. Shell, Stuart. Why Buildings for Autistic People Are Better for Everyone. network.aia.org/HigherLogic/System/DownloadDocumentFile.ashx?DocumentFileKey=3fff74f0-6418-8e5f-00ed-4ebeb38eabd8&forceDialog=0.