Otizm Dostu Mekanlar Yaratmak 4

Mimar Simon Humphreys, otizm dostu alanlar için yapılması gerekenleri anlatıyor.

Sakin ve Düzenli
“Otizmli bireyler her an duyusal uyaranlarca bombardımana uğrarlar. Filtreleme ve seçme olmadan her şeyi algılarlar. Bu, tüm sahnenin aynı anda algılanan ancak aynı anda işlenmeyen tüm ayrıntılarla tek bir varlık olarak algılanmasına yol açar. ” Bogdashina, 2011
Düşük uyaranlı ve sakinleştirici bir mekan yaratın. Bu, önlenemeyen uyarıcıların kabulüne zemin olacak ve onları anlamlandırmaya destek sağlayacaktır.

Aydınlık ve Sadelik
“Otizmli çocukların bir şeyleri tanıması için, bu şeylerin daha önce yaşadıklarıyla aynı olması gerekir, ancak o zaman ne yapacaklarını bilirler.” Donna Williams
Mekanlar için net ve basit çözümler tasarlayın. Karmaşıklık otistik akılda kaygıya neden olabilir. Kolay anlaşılır ve (zihinde) işlenir olmalıdır. Mekanların ritmi ve sabit yönleniş noktaları olmalı; rutini ve yapıyı sağlamalıdır.

Oranlar
“Eski orantılı sistemler, güzelliği çok doğrudan ve sezgisel bir şekilde tanıyan insan zihninde veya kalbindeki bir şeyle rezonansa giriyor.” Michael Manser
Mümkün olduğunca, insan vücudu ile uyumlu bir denge ve güzellik duygusu sağlayan orantılı sistemleri uygulayın.

Kısıtlama
Otizmliler duyusal uyaranlara hassastır; bu sebeple ön ve arka plan bilgilerini filtrelemekte zorluk çekebilirler. Ayrıca, başkaları tarafından fark edilmeyen ayrıntıları algılayabilirler.
Bir alandaki malzemelerin, renklerin ve ayrıntıların sayısını sınırlayın.

Duyular
“İnsanların büyük toplantılarındaki gürültü ve karmaşa duyularımı boğar.” Temple Grandin
“Her etkileyici mimarlık deneyimi çok duyulu bir deneyimdir.” Pallasmaa
Mekanlar her duyuya eşit oranda hitap etmelidir. Koku, dokunma, tat ve sesi görme ile aynı seviyede düşünün. Görme genellikle en baskın ve sabit duyudur; ancak bu otizmliler için her zaman geçerli değildir.

Proksemik
Proksemikler, vücut etrafındaki kişisel alanın ölçüsüdür. Otizm spektrumundaki insanlar için, diğerleri için olduğundan çok daha geniştir.
Normalden daha geniş alanlara sahip mekanlar ve binalar tasarlayın.
Hareket
Bir binada hareket halinde olmak, otizm spektrumundaki insanlar için her türlü uyaranı, ruh hali değişimini ve eşiğini harekete geçirir.
Çatışmasız kolay hareketi mümkün kılan ve olabildiğince fazla fiziksel engel, kapı ve eşiği azaltan alanlar tasarlayın.

Esneklik
Her otistik birey çok farklı olduğu için mekânları mümkün olduğunca uyarlanabilir hale getirin.
Malzeme
Gözün algıladığı mimarinin yanı sıra, beden ve derinin de hissettiği bir mimari vardır. Bu mimarinin malzemesidir. Sınırlı sayıda, kütlesel, dayanıklı ve yekpare doğal malzeme paleti, otizm spektrumundaki insanlar için ılımlı uyaran etki sağlar.

Gözlem
“Hepimizin özel bir alana ihtiyacı vardır. Otistik çocuklar da kendi dünyalarına saklanabilecekleri ve geri çekilebilecekleri gizli yerlerine ihtiyaç duyarlar. Sonuçta otizm içsel bir farklılıktır ve otistik çocuklar kendi iç mekanlarının güvenliğine ihtiyaç duyarlar. Benim de vardı; düşünmek ve kendimi şarj etmek için kullandığım bir yerdi.” Temple Grandin
İçeride ve dışarıda bu özel alanlara izin veren mekanlar yaratmaya çalışın. Bu alanların güvenli yerler olması için çalışanlarınızı bilgilendirin ve gerektiğinde gözlem yapmalarını isteyin.
Sonuç olarak
“Herhangi bir binanın nihai anlamı mimarinin ötesinde; bilincimizi dünyaya ve kendi benlik ve varlık duygumuza doğru yönlendirir ve kendimizi eksiksiz ve manevi varlıklar olarak deneyimlememizi sağlar.” Pallasmaa
Bu, otizm spektrumundaki insanlar söz konusu olduğunda, çevrelerini benzersiz ve birden çok duyusal yolla algılayıp deneyimledikleri için daha da doğrudur.

Kaynak: https://www.autism.org.uk/professionals/others/architects/top-tips.aspx (Mimar, Simon Humphreys)
Çeviren: Zeynep Bilgi Buluş Demircan